Met enige regelmaat krijgt de helpdesk van JenH Shop vragen op zich afgevuurd over krachtstroom.
Waar dient het voor, wanneer te gebruiken, wat is het verschil met 230V, heb ik het thuis ook, etc, etc. Onderstaand een vereenvoudigde uitleg.
Thuis is het energie netwerk vaak gebaseerd op een enkelfase stroom voorziening met een spanning van 230 Volt. Met wat natuurkundige wetten kunnen we berekenen hoeveel vermogen, uitgedrukt in Watt, we hier op kunnen aansluiten. P=U x I, waarbij P= het vermogen uitgedrukt in Watts, U= de spanning uitgedrukt in Volt en I= de stroom uitgedrukt in Ampère. Bij een doorsnee woning betekend dit dat bij een enkelfase energie installatie waarbij de stroom aansluiting 16 Ampère is er een vermogen kan worden geconsumeerd van 3680 Watt. (230V x 16A = 3680W)
Vertaald naar de werkvloer van een drive-in show betekend dit dat er dus maximaal 12 Par 56 lampen van 300 watt op een groep kunnen worden aangesloten.
Voor de grotere lichtshows hebben we dus veel meer stroom nodig: krachtstroom.
Krachtstroom is eigenlijk een verzamelnaam voor alle elektrische aansluitingen van 2 of 3 fasen.
De meest gebruikte zijn 3-fasen, deze bestaat uit vijf draden; een nul-draad, een aarde draad en drie fase-draden. 3-fasenspanning is de juiste benaming voor een 3-fasen aansluiting van 400 Volt. De meest voorkomende stromen die we hierbij tegenkomen zijn: 16, 32, 63 en 125 Ampère.
3-fasenspanning zijn drie gelijktijdig opgewekte wisselspanningen die 120° ten opzichte van elkaar zijn verschoven. Men heeft 3 magneten 120° van elkaar verschoven waardoor er bij een complete omwenteling (=360°) 3 gelijke sinussen ontstaan.
Pas wanneer we de drie fasen ten opzichte van elkaar gebruiken is er sprake van krachtstroom. In het geval van de krachtstroom spreken we van een zogenaamde driehoekschakeling, in het geval van de normale stroom van een sterschakeling.
De driehoek schakeling word ook wel machine stroom genoemd omdat deze geen gebruikt maakt van een nul. In de entertainmentbranche komen we dit eigenlijk niet meer tegen. (uitzondering hierop zijn de Lodestar takels)
De Ster schakeling is de krachtstroom waar we het meest mee te maken hebben. Dankzij de nul ontstaat er 3 x een spanning van 230 Volt. Van deze eigenschap maken we gebruik om de spanning op te delen in drie separate groepen van 230 Volt. Dit is overigens niet iets wat je zomaar zelf kunt doen. Je zult hiervoor gediplomeerd moeten zijn en uiteindelijk zal een dergelijke installatie moeten worden gekeurd en een CE-normering moeten dragen. Dit is niet voor niets aangezien we hier te maken hebben stromen en spanningen die dodelijk zijn. Tussen de fase staat immers altijd nog 400V!
Weetjes:
Een voorbeeld van het gebruik van een 2-fasen krachtstroom is bijvoorbeeld een perilex stekker. Deze word veelvuldig gebruikt in grote keukens voor de voeding van stoom apparaten, grote koffie ketels, bakplaten etc.
In de jaren ’50 werd in Nederland een andere kleurcodering aangehouden dan tegenwoordig. De nuldraad was daarbij rood, de fasedraad groen. Vooral bij kleurenblinden heeft dit nogal eens wat problemen opgeleverd. De kleurcode is tegenwoordig gestandaardiseerd: in alle landen die deze afspraak overgenomen hebben, is deze code in gebruik. In ieder geval geldt deze code al in de E.E.G., in de V.S. en in Japan. Ook spreken we niet meer over R, S en T maar over L1, L2 en L3.
Aarde à groen-geel
N(ul) à blauw
Fase 1 à zwart (of bruin)
Fase 2 à zwart (of bruin)
Fase 3 à zwart (of bruin)